Değişen Bir Kent, İstanbul

Değişen Bir Kent, İstanbul

Değişen bir kent: Geçmişte ve şimdi İstanbul İmgeleri…

Ağa Han Müzesi (Toronto), Ömer Koç Koleksiyonu’ndan 19. yüzyıl İstanbul fotoğraflarının yanı sıra, fotoğraf sanatçısı Murat Germen’in günümüz İstanbul imgelerinden oluşan, “A City Transformed: Images of Istanbul Then and Now (Değişen Bir Şehir: İstanbul İmgeleri, Geçmişte ve Şimdi)” sergisini İstanbul severlerle buluşturuyor.

Ağa Han Müzesi, 2014 yılında Kuzey Amerika’da kurulan ilk İslam sanat müzesi. Müzenin amacı İslam uygarlığının dünyaya kattığı düşünsel, sanatsal ve bilimsel mirası yaymak ve benimsetmek. Bir başka amacı da insanlar arasındaki karşılıklı anlayış ve hoşgörüyü sanatın evrenselliği üzerinden gerekleştirmek.

Sanat yönetmenliğini Dr. Filiz Çakır Phillip (Ağa Han Müzesi) ve Bahattin Öztuncay’ın (Ömer M. Koç Koleksiyonu) yaptığı sergi: “Değişen Bir Şehir: İstanbul İmgeleri, Geçmişte ve Şimdi” Ağa Han Müzesi ve Ömer Koç Koleksiyonu’nun ortak bir işbirliği ürünü.

“Değişen Bir Şehir: İstanbul İmgeleri, Geçmişte ve Şimdi” sergisi, geçmişten bugüne birçok kültüre ev sahipliği yapmış İstanbul kentinin farklı yüzlerini 1850-1900 dönemine ait fotoğraflarla gözler önüne seriyor. Aynı zamanda bu sergi dönemin Osmanlı sultanlarının, Osmanlının batılılaşma sürecinin fotoğraf aracılığıyla sergilenmesine verdikleri önemi de vurguluyor.

İstanbul kentinin günümüze ilişkin görüntüleriyse çağdaş fotoğraf sanatçısı Murat Germen’e ait. Germen’in fotoğraf ve saydam gösterileri ziyaretçilere İstanbul’un devam eden kentsel dönüşümüne tanıklık etme olanağı sunuyor. Germen, “Muta-morfoz” adlı serisinde, tarihi dokuya sahip olan kentlerin nüfus artışı ve büyümeyle uğradığı metamorfozu eleştirel bir bakış açısıyla ele alıyor.

Serginin oluş aşaması ve süreçlerini serginin sanat yönetmenlerinden Dr. Filiz Çakır Philip’e sorduk.

İstanbul fotoğraf sergisi Ağa Han Müzesi’nin Türkiye ile ilgili ilk sergisi. Bize serginin fikir aşaması ve gelişmesiyle ilgili neler söylemek istersiniz?

Bu sergi projesine müze açılmadan önce başladık. Daha doğrusu ilk konuşmalarımız 2013 yazında gerçekleşti. Ardından 2014 kışında çalışmalarımıza İstanbul’dan devam ettik. Koç Üniversitesi Anadolu Medeniyetleri Araştırmaları Merkezi’nde, Bahattin Öztuncay’ın hazırladığı James Robertson sergisini gezip, Bahattin Bey ile görüşmelere başladık. Akademik komiteyi de yine bu zamanda oluşturduk ve sergimizi 2016 Şubat ayında halka açtık.

Sergiye gelecek olan Türk misafirleri İstanbul’un hangi yönlerini keşfedecekler?

Gelen misafirlerimiz serginin iki farklı temasına tanıklık edecekler: 19’uncu yüzyıl fotoğrafları ve 21’inci yüzyıl çağdaş fotoğrafları. 19’uncu yüzyıla ait fotoğrafların yüzde 90’ı bilinmiş fotoğrafçıların merceğinden çekilmiş fotoğraflar. Bu fotoğrafçılar arasında dönemin hanedan fotoğrafçılığına kadar yükselmiş James Robertson, Pascal Sabah ve Abdullah Frères gibi isimler var. Serginin ikinci kısımda ise çağdaş fotoğraf sanatçısı Murat Germen’in fotoğraflarına yer verdik. Bu kısımda Murat Germen’in gördüğü ve gözlemlediği İstanbul şehrini sergiliyoruz.

Sergide elbette ki temasal yaklaşımlarımız da var. Birincisi, Osmanlı saray kültürüne ait fotoğraflar. Bu fotoğraflar genellikle Osmanlı mimarisinin yapı taşını oluşturan saray, cami, çeşme ve kulelerden oluşuyor. Örneğin, Topkapı Sarayı ve Dolmabahçe Sarayı gibi Osmanlı Devleti’nin hükümdarlığını yürüttüğü mimari eserleri konu alan fotoğraflara yer verdik. Arkasından bir çeşni yaptık; biliyorsunuz İstanbul şehri camileriyle ünlü. O nedenle 16’ncı yüzyıldan 19’uncu yüzyıla kadar inşa edilmiş, Osmanlı kültürel mimarisinin eşsiz örnekleri arasında olan ve bugün İstanbul’da yaşayan insanlar ve İstanbul’a ziyarete gelen turistlerin en çok ziyaret ettiği cami fotoğraflarına yer verdik.

Sivil toplumu da unutmamak gerekiyor. Sivil toplum İstanbul’da nerelerde bir araya geliyor, hangi meydanları daha çok kullanıyor, ortak paylaştıkları buluştukları mekânlar nereler gibi konulara da değinmek istedik. İstanbul’un ahşap evlerine de sergimizde yer verdik. İstanbul’un kaybolan değerlerinden olan bu ahşap evler, İstanbul’un o dönemdeki yaşamını ve mimarisini göstermesi açısından çok değerli. İstanbul’da yaşayan veya yaşamış olan insanlar bu ahşap evlerin bulunduğu dar sokakların resimlerine bakarak İstanbul özlemlerini giderebilirler. Ahşap ev deyince tabi ki aklımıza ister istemez İstanbul’da vuku bulmuş yangınlar da geliyor. Yine bu fotoğraflardan, su taşımacılığı ve dönemin önemli kurumlarından olan itfaiye teşkilatının tarihine de tanıklık edebilirsiniz.

Sergimizde Osmanlı halkının eğlence kültürüne dair fotoğraflar görmek de mümkün. Bahardan sonbahara kadar İstanbul halkı, saray halkı da dahil olmak üzere, mesireler ve piknik alanlarını ziyaret ederlerdi. Mesireler ve sayfiye yerleri toplum hayatının değişmesinde önemli bir etkiye sahiptir. Bu alanları sergimize dahil etmemizdeki bir başka amaç da İstanbul’un kaybolan yeşil alanlarına dikkat çekmekti. İstanbul’un 19’uncu yüzyılda sahip olduğu doğa güzelliklerini gözler önüne sererek gelen ziyaretçilerimizin İstanbul’un geçmişi ve Murat Germen’inin çektiği bugününe ait olan fotoğraflar arasında karşılaştırma yapmasını amaçladık. Örneğin, sergide Murat Germen’in çekmiş olduğu yapımı yeni bitmiş olan 3. köprü ve etrafındaki son kalan yeşil alanlara ait bir fotoğraf yer alıyor. Bu fotoğraf İstanbul’un elinde kalan son ciğerlerinin kayboluşunu resmediyor.

Bazı fotoğraf ve albümlerde dönemin padişahının tuğrasını görüyoruz. Bize o dönemde sultanların fotoğrafa verdikleri önemi özetler misiniz?

Avrupa’da gelişen fotoğrafçılığın İstanbul’daki yankısı çok ilginç. Batı’da teknik olarak tutulan fotoğrafçılık Osmanlı döneminde sanat olarak algılanıyor. Osmanlı padişahlarının fotoğrafçılığın politik ve diplomasi alanında nasıl değerli bir araç olarak kullanılabileceğini hemen kavradıkları için fotoğrafçılığa ayrı bir değer verdiler. Bu nedenle Osmanlı’da fotoğrafçılığın başından itibaren bir sultan desteği görüyoruz. Mesela, Toronto’da sergilediğimiz albüm ve panoramaların hemen hemen hepsi saraya ait olan Osmanlı tuğralarını taşıdıkları için Batı’ya gönderilmek üzere sipariş edilmiş fotoğraflardır.

Sergiyi 26 Haziran 2016 tarihine kadar ziyaret edebilirsiniz. Kesinlikle kaçırılmaması gereken; İstanbul’un geçmişine, bugününe ve geleceğine ışık tutan bir sergi.

 

Merve Sancak
Merve Sancak, İstanbul’da doğdu. İlk, orta ve lise yaşamını İstanbul’da tamamladıktan sonra Kanada’nın Montreal kentine üniversite okumak için göç etti. Lisansını McGill Üniversitesi’nde Tarih ve İslam Çalışmaları alanında tamamladı. Daha sonra York Üniversitesi’nde Yüksek Lisans tezini Montreal Türklerinin Kanada’ya gelme tarihi üzerine bitirdi. Toronto’da bulunan Ağa Han Müzesi’nde staj görmekte olan Merve, bir çok kültürel etkinliklerde ülkemizi başarıyla temsil etti. Şu anda Centennial Koleji’nde Kültür ve Kültürel Mirasların İşletmesi üzerine post-graduate diploması bitirmekte olan Merve, gazetemiz üzerinden siz okuyucularımızı Kanada ve dünyadan kültür ve sanat haberiyle buluşturacak.

 

Merve Sancak / Bizim Anadolu 13 Nisan 2016

Paylaşın, dostlarınızın da haberi olsun…