Çille, bir dostluk ve dayanışma gecesi
Montreal’de Çille Gecesi dostluk, özlem dolu bir şenlikle geçti.
Montreal’de etkinlik gösteren Savalan Ekinsel Topluluğu (Savalan Cultural Group)’nun 19 Aralık’ta düzenlemiş olduğu Çille Gecesi ilgili bir kalabalıkla dostluk ve dayanışmanın güzel bir örneğini verdi.
Başkanlığını gazeteci-eğitimci Leyli Hakani (Leili Khaghani)’nin yaptığı Savalan Ekinsel Topluluğu Türkçe okulu, Azerbaycan Halkoyunları gibi etkinliklerin dışında toplumları bir araya getirmek için Nevruz ve Çille gibi değişik etkinlikler de düzenliyor.
19 Aralık Cumartesi akşamı Pointe-Claire’de düzenlen Çille Gecesi’ne Montreal’de yerleşik İran ve Anadolu Türkleri bir arada katılırken, Kebek Kültür Bakanlığı Siyasi Ataşesi Madeleine Sultan, eşi Georges Najjar, Montreallilerin yakından tanıdığı tanınmış ut ustası ve besteci, Montreal Türk Sanat Müziği Korosu yöneticisi İsmail Fencioğlu, Montreal Türk Kadınları Derneği Başkanı Rabiye Sağ Şeşen, eşi İsmail Şeşen ve gazetemiz Genel Yayın Yönetmeni Ömer Özen de katıldı.
Çille Gecesi’nde değişik halk müzik ve oyunları sunulurken, şiir ve anlatılara da yer verildi.
Geleneksel konukseverlik ve imece ise yine konukların hazırlamış olduğu İran ve Anadolu yiyecek – içeceklerinin sunulmasıyla kendini gösterdi.
***
Çille Gecesi Nedir?
Bugün özellikle Anadolu’da ve Kuzey Azerbaycan’da unutulmaya yüz tutmuş geleneklerden olan Çille Gecesi, yılın en uzun son gecesi olan Milat takvimine (Gregoryen takvimi) göre 21 Aralık gecesine denk geliyor.
İran Azerbaycan Türklerince geleneksel olarak kutlanagelen Çille Bayramı Anadolu’da Zemheri ya da Karakış olarak bilinen ve 22 Aralık’ta başlayan kışın en soğuk döneminin başlangıcını da duyurmuş oluyor.
Bu dönem kışın son 2 ayı olan 60 gün büyük çille ve küçük çille olarak bölünüyor; büyük çille 40 gün, küçük çille ise 20 gün sürüyor. Bu da Şubat başına denk geliyor.
Ancak Çille İran Azerbaycan Türklerince bir bayram havasında geçiriliyor.
Bu büyük başlangıç gününün gecesi (bir gün öncesinin akşamı) “çille gecesi” diye adlandırılıyor.
Bu bayramda nişanlı kızlara ve yeni gelinlere kaynana, kaynata ve diğer birinci derece yakınlarınca çeşitli armağanlar gönderiliyor. Bu armağanlara “Çillelik” deniyor. Çilleliğin hava kararmadan hazırlanıp gönderilmesi gerekiyor.
Çille Tabağı
Çille payı yedi tabağa konuyor. Bu tabaklara da “Çille Tabağı” deniyor. Tabaklar özenle hazırlanıyor ve üzerleri ak ve/ya da al şal ile örtülüyor. Tabaklara karpuz, kavun, nar, al elma, armut, un ve düğü (pirinç), parça kumaşlar, giyisi ve altınla gümüş konuyor.
Kızın ya da gelinin anne ve babası armağanları getirenleri önlerinde üzerlik (tütsü) yakarak karşılıyor ve armağanları saygıyla alıp konuk odasına diziyorlar.
Armağanları getirenlere para, yün çorap gibi karşı armağanlar veriliyor. Kız ve erkek tarafları birlikte şenlik yapıyorlar. Getirilen armağanlar ertesi sabah konu komşuya pay gönderiliyor.
Çille Gecesi ayrıca düğü (pirinç) pilavı pişiriliyor. Pişirilen pilavın çilleler süresice mutluluk getireceğine inanılıyor. Gece boyunca türküler okunuyor, ‘kos kosa’ (Anadolu Türkçesinde ‘köse’; ‘kelim-keçelim’ denilen ve Anadolu’da da oynanan bir tür geleneksel köy seyirlik oyunu), şans tutma, kapı dinleme gibi geleneksel köy oyunları oynanıyor.
Bu gecelerde dedeler, nineler çocuklara masallar, öyküler anlatıp bilmece, bulmacalarla soğuk kış gecelerinin kolay geçmesine yardımcı olurlar.
Geleneklere göre bayram sabahı ilk önce yaşlı kişilerin evlerine gidilir ve elleri öpülür. Bu ziyaretlerde ev sahibince hurma ve kahve sunulur. Daha sonra komşuların ziyaretine gidilir.
Çocuklar bayramda yeni giysilerini giyip büyüklerin evine gider; boyanmış yumurta, çorap, para türü bayramlık alırlar. Bu görüşmeler bayramın 13’üncü gününe dek devam eder.
Bizim Anadolu / 24 Aralık 2015
Paylaşın, dostlarınızın da haberi olsun…
