Aşı Karşıtlığı ve Tartışmalar
Aşı karşıtlarının “çamur at izi kalsın” stratejisi: Japonya’da HPV aşısı tartışmaları.
HPV aşısı karşıtlarıyla gerekli olduğunu savunanlar arasındaki çekişme devam ediyor. Son olarak Japonya’da bir mahkeme, HPV aşısının tehlikeli olduğu yönünde sunum yapan bir nöroloğun açtığı hakaret davasında, aşı ile beyin hasarı arasındaki bağı gösteren verilerle oynandığını gösteren gazeteci Dr. Riko Muranaka aleyhinde karar verdi(1). Bu karar, daha önce bilimsel metodundaki yetersizlik ve şüphe (tekrar edilemezlik) nedeniyle, sonuçlarının resmi olarak iptal edildiği ve sorumlusunun uyarıldığı bir çalışmayla ilgili olması açısından, ilginç bir karar.
HPV virüsleri enfeksiyonu sonucu sıklıkla ortaya çıkabilen rahim ağzı kanseri, küresel olarak kadın sağlığı için büyük bir tehdit: 2016 verilerine göre yılda yaklaşık 528,000 yeni vaka ve 266,000 ölüme yol açıyor; yalnızca Japonya’da 2016 yılında yaklaşık 9,300 invaziv rahim ağzı kanseri vakası ve 3,000 bağlantılı ölüm kaydedildi. Farklı tiplerde HPV virüsleri, rahim kanseri dışında hem kadınlarda hem de erkeklerde başka ciddi komplikasyonlara neden olabiliyor(2). Bu sorunların çoğu aşıyla önlenebilir olduğundan, ayrıca etkinlik ve güvenlikle ilgili klinik çalışmalar olumlu sonuç verdiğinden, HPV aşısının kullanımı Dünya Sağlık Örgütü ve Japon tıp kurumları tarafından desteklenip önerilmiştir.
2013’te, Japonya HPV aşısını Ulusal Bağışıklama Programı’na dahil etti. Aşılananların çok küçük bir bölümünün yan etkilerden şikâyetçi olması üzerine, Japonya’nın Sağlık, Çalışma ve Refah Bakanlığı (SÇRB) Sağlık Bilim Konseyi bünyesinde Aşıya Olumsuz Tepkileri İnceleme Komitesi kuruldu. Bu komite HPV aşıları sonrasında iletilen yan etki şikâyetleri ile aşı arasında nedensel bir bağlantının bulunmadığı ve bildirilen vakaların çoğunun psikosomatik olduğu sonucuna vardı. Nagoya’da ergenlik çağındaki 70.960 aşılanmış ve aşılanmamış kadın öğrenci ile yapılan başka bir çalışma da, yan etki olduğu iddia edilen 24 semptom ile HPV aşıları arasında anlamlı bir ilişki bulamadı.
Mart 2016’da, hükümetin aşı ile ilgili oluşabilecek olumsuz olayları araştırmak üzere görevlendirdiği araştırmacılardan biri olan nörolog Shuichi İkeda, Japon SÇRB’nin toplantısında fareler üzerinde yapılmış olan son derece yanıltıcı ve taraflı bir genetik deneyin sonuçlarını sundu. Aynı gün televizyona çıkarak aşı ile beyindeki bazı bozukluklar arasında “bağlantı” bulduğunu açıkladı. Ertesi gün, büyük Japon gazetelerinin manşetleri HPV aşısı konusunda sansasyonel uyarılarla doluydu!
John Maddox Daimi Bilim Ödülü sahibi olan ve HPV aşısının yaygınlaşması için mücadele veren Dr. Muranaka, Wedge dergisinin Haziran 2016 sayısına bir yazı göndererek Dr. İkeda’nın deneyleri kendi başına yapmadığını, yalnızca tek bir fareye aşı verildiğini ve Dr. İkeda’nın sunumunda beyin hasarı olduğunu iddia ettiği kesitin o fareden gelmediğini söyledi. Bu ifadelerle, net olarak Dr. Muranaka deney sonuçlarının çarpıtıldığını bildirmiş oluyordu.
Bu makaleyle harekete geçen Japon SÇRB, bir ay sonra Dr. İkeda’nın dekan olarak çalıştığı Shinshu Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde iddiaları araştırmak üzere bir araştırma komitesi kurdu. Bu komite de Kasım 2016’da “deneyin metodolojisinin yetersiz ve yanıltıcı olduğuna, deneyin tekrarlanabilir olmadığına, ancak verilerin bilinçli olarak çarpıtılmadığına” karar vererek İkeda’nın sonuçlarını reddetti. Dr. İkeda’ya ağır bir uyarı verildi ve komite basına şu açıklamayı yaptı:
“İnsanların bilime dayalı güvenli ve emniyetli bir yaşam sürmeleri için Dr. İkeda’nın grubuna ulusal bir araştırma yardımı sağlamıştık. Uygunsuz sunumunun toplumu yanıltmasından dolayı gerçekten üzgünüz. Dr. İkeda’nın sosyal sorumluluğu çok büyük. Belirtilerin HPV aşısı ile ilgili olduğunu bildiren hiçbir kanıt bulamadık.(2)”
Bu karara rağmen Dr. İkeda, dergideki yazının sahibi Dr. Muranaka aleyhine tazminat davası açtı. Tokyo’da davaya bakan mahkeme ise, geçtiğimiz aylarda (Mart 2019) açıkladığı kararında; aşının tehlikeli olup olmadığı konusunu ele almadıklarını, mahkum edilen yazıdaki “verilerle bilinçli olarak oynandığı” iddiasının arkasında yeterli kanıt sunulmadığı için bu kararı verdiklerini açıkladı(1). Muranaka ve dergi, İkeda’ya 3.3 milyon yen (yaklaşık 30 bin dolar) tazminat ödeyecek. Ayrıca bir düzeltme yayımlayacak ve çevrimiçi makalenin verilerle oynandığını ima eden bölümlerini silecekler. Dr. Muranaka ise temyize gideceğini açıkladı(1).
Benzer bir şekilde, HPV aşısının yan etkileri olduğunu iddia eden başka bir makale de 2016 yılında yayımlanmış ve 2018 mayısında, yayımcı dergi tarafından “deneysel yaklaşımın çalışma hedeflerini desteklemediği” nedeniyle geri çekilmişti(3). Geri çekme, kamuoyuna aşağıdaki gerekçe ile https://www.nature.com/articles/srep46971 adresinden bildirilmişti:
“(Bu çalışma) HPV aşısının (Gardasil) kullanımının merkezi sinir sistemi üzerindeki maksimum etkisini araştırmak için tasarlanmıştır. Bununla birlikte, sözkonusu çalışmada boğmaca toksininin yüksek düzeylerde HPV aşısıyla birlikte uygulanması, sadece HPV aşısından kaynaklanan nörolojik hasarı belirlemek için uygun bir yaklaşım değildir.”
Dünya çapındaki çalışmalar HPV aşılarının güvenli ve etkin olduğuna dair bulgular sunuyor. Temmuz 2017 güncelleme raporunda, Dünya Sağlık Örgütü’nün Aşı Güvenliği Küresel Danışma Komitesi 270 milyon doz HPV aşısının dağıtıldığını belirtti. Rapor, HPV aşısı ile yan etkiler olarak bildirilen çeşitli sendromlar veya semptomlar arasında “nedensel bir ilişki olduğuna dair kanıt bulunmadığını” belirtiyor. Açıklamada ayrıca, ulusal aşılama programlarına HPV aşılarını dahil eden ülkelerde genç kadınlar arasında servikal prekanseröz lezyonların oluşumunda % 50 oranında bir azalma görüldüğüne dikkat çekildi(1,4).
Japon HPV aşılama programının başarısıyla ilgili bir çalışma da Mart 2019’da Jinekolojik Onkoloji Derneği’nin Honolulu’da düzenlenen ellinci yıllık toplantısında sunuldu. HPV aşısı alan genç Japon kadınlar ile yapılan kohort çalışmasından elde edilen sonuçlar, 2014-2017 yılları arasında sırasıyla % 28,6, % 74,8, % 76,7 ve % 80 olan aşılama oranları ile, HPV 16/18 enfeksiyonu prevalansının 2014’te % 1.3, 2015’te % 0.5, 2016’da % 0.4 olduğunu ve 2017’de %0’a kadar düştüğünü gösterdi(5).
Kaynaklar:
1) Dennis Normile Mar. 27, 2019. “Japanese court rules against journalist in HPV vaccine defamation case” https://www.sciencemag.org/news/2019/03/japanese-court-rules-against-journalist-hpv-vaccine-defamation-case
2) Riko Muranaka, 2016. https://www.vaccineconfidence.org/japan-stopping-the-spread-of-japans-antivaccine-panic/
3) Aratani S, Fujita H, Kuroiwa Y, Usui C, Yokota S, Nakamura I, Nishioka K, Nakajima T. Retraction: Murine hypothalamic destruction with vascular cell apoptosis subsequent to combined administration of human papilloma virus vaccine and pertussis toxin. Sci Rep. 2018 May 11;8:46971. doi: 10.1038/srep46971. PubMed PMID: 29749388.
4) Dünya Sağlık Örgütü – Aşı Güvenliği Küresel Danışma Komitesi, HPV aşı güvenlik güncellemesi, 2017. https://www.who.int/vaccine_safety/committee/topics/hpv/June_2017/en/
5) Sekine M. et al.(2019) Epidemiologic profile of type-specific human papillomavirus (HPV) infection after initiation of HPV vaccination in Japanese girls. Society of Gynecologic Oncology (SGO)’s 50th Annual Meeting on Women’s Cancer; Honolulu, Hawaii; March 16-19, 2019. Abstract 12. http://www.liangyihui.net/doc/48620
Çeviri/derleme: Mehmet Yayla
Mehmet Yayla / Bizim Anadolu / 06 Haziran 2019
