Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı

23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı kutlu olsun!

Büyük Millet Meclisinin Açılması (23 Nisan 1920)

Ulusal egemenliğin simgesi olan Birinci Büyük Millet Meclisi 23 Nisan 1920’de açıldı.

İstanbul’un resmen işgal edilmesi ve Mebusan Meclisi’nin kapatılması üzerine Mustafa Kemal, yeni bir meclisin açılması çalışmalarına başladı. 19 Mart 1920’de vali ve kolordu komutanlarına bir genelge göndererek seçimlerin yeniden yapılmasını istedi. Kurulacak mecliste yeni seçilecek milletvekillerinin yanında son Mebusan Meclisi’nden Anadolu’ya geçen milletvekillerinin de haklarının korunacağını belirtti. Seçimler yapıldı ve Mustafa Kemal de Ankara’dan milletvekili seçildi. 23 Nisan 1920’de Hacı Bayram Camisi’nde kılınan Cuma namazının ardından Büyük Millet Meclisi törenlerle açıldı.

Mustafa Kemal açılışta yaptığı konuşmada şöyle dedi:

“Ulusumuzun güçlü, mutlu ve sağlam bir düzen içinde yaşayabilmesi için devletin bütünüyle ulusal bir siyasa gütmesi ve bu siyasanın iç teşkilatımıza tam uyumlu olması gereklidir. Ulusal siyasa demekle anlatmak istediğim şudur:

Ulusal sınırlarımız içinde, her şeyden önce kendi gücümüze dayanarak varlığımızı koruyup ulusun ve ülkenin gerçek mutluluğuna ve bayındırlığına çalışmak. Uygar dünyanın uygarca ve insanca davranışını, karşılıklı dostluğunu beklemektir.”

Büyük Millet Meclisinin İlk Başkanı ve İlk Kararları

24 Nisan 1920 günü yapılan toplantıda Mustafa Kemal, Meclis Başkanlığına seçildi. Mustafa Kemal’in, Meclisin yetkileri ve hükümetin kurulması konusundaki önergesi kabul edildi.

24 Nisan Önergesiyle Alınan Kararlar

Hükümet kurmak zorunludur.

Geçici olarak bir hükümet başkanı tanımak veya padişah vekili atamak doğru değildir.

Büyük Millet Meclisi yasama ve yürütme yetkisine sahiptir.

Meclis içinden seçilen bir heyet hükümet işlerine bakar. Meclis başkanı hükümetin de başkanıdır.

Mecliste toplanmış olan milli iradeyi vatanın kaderine tayin kılmak temel ilkedir. Büyük Millet Meclisi’nin üzerinde güç yoktur.

Padişah ve halife İtilaf Devletlerinin baskısından kurtulduktan sonra meclisin düzenleyeceği yasaya göre hareket edecektir.

Mustafa Kemal, 30 Nisan 1920’de Avrupa Devletlerinin dışişleri bakanlarına Büyük Millet Meclisinin açıldığını bildiren mektuplar gönderdi. Yabancı devletlerin Osmanlı Hükümeti ile yaptıkları ve yapacakları tüm antlaşmaları Büyük Millet Meclisinin kabul etmeyeceğini bildirdi. 3 Mayıs 1920’de on bir bakandan oluşan ve başkanlığını Mustafa Kemal’in yaptığı Büyük Millet Meclisi Hükümeti kuruldu. Kurulan hükümet, vatanı işgalden kurtarmak ve yeni devlet düzenini oluşturmak için çalışmalara başladı.

Büyük Millet Meclisinin açılması ulusal birliğin gerçekleşmesi ve milli iradenin egemen kılınması açısından çok önemliydi. Meclisin onayladığı ilkelere göre ulusal istence dayanan ve ulusal egemenliği kabul etmiş yeni bir Türk Devleti kuruluyordu. Ulus egemenliğini ilke edinen bu yeni devletin bir anayasaya gereksinimi vardı. Bu amaçla kurulan kurulun hazırladığı Anayasa (Teşkilatı Esasiye Kanunu) 20 Ocak 1921’de mecliste kabul edildi.

BMM’nin kabul ettiği maddelerden;

2. madde ile; BMM’nin alacağı kararların padişahtan bağımsız olması amaçlanmıştır.

3. madde ile; İstanbul Hükümeti yok sayılmıştır.

4. madde ile; “Güçler Birliği” ve “Meclis Hükümeti” sistemlerinin benimsendiği vurgulanmıştır.

Düşülen not ile; Meclisin, saltanat ve hilafet makamlarının da üzerinde olduğu vurgulanmış ancak öncelikli amacın vatanın kurtuluşu olduğu belirtilmiştir.

Nisan 1923’e kadar çalışan Birinci Dönem Büyük Millet Meclisi, 390 yerine 115 milletvekilinin katılımıyla toplanabilmişti. Meclis; çiftçi, tüccar, avukat, gazeteci, bankacı, memur, asker, tarikat şeyhi, belediye başkanı, aşiret başkanı, mühendis, doktor, işçi gibi çeşitli meslek grupları ve toplumsal kesimlerden gelmiş kişilerden oluşuyordu. İçlerinde ilk eğitimini tamamlamamış milletvekilleri olduğu gibi birden fazla yüksekokul bitiren, yurtdışında eğitimini tamamlayan gerek batı, gerekse doğu ülkelerinin dillerinden birkaçını bilen milletvekilleri de bulunuyordu.

Birinci Dönem BMM, yeni bir devletin kurulmasını sağladığı için “Kurucu Meclis” olarak tarihe geçti. BMM, ulusal egemenlik ilkesini benimsedi. Üyelerinin bir kısmı yeniden seçildi, bir kısmı da İstanbul’da toplanan Mebusan Meclisinin üyelerinden oluştu. 1921 Anayasası (Teşkilat-ı Esasiye Kanunu) ile hukuksal geçerlilik kazandı. BMM açılınca Erzurum Kongresi ile kurulan, Sivas Kongresi ile ulusallık kazanan Temsil Kurulunun görevi sona ermiş oldu.

Ulusal Meclisin açılışının bayram olarak kutlanması

23 Nisan Ulusal Meclis’in açılışı Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu ve ilk Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk tarafından dünya çocuklarına armağan edilmiştir.

Bayram, TBMM’nin açılışının birinci yılında kutlanmaya başlanan 23 Nisan Millî Bayramı ve 1 Kasım 1922’de saltanatın kaldırılmasıyla, önce 1 Kasım olarak kabul edilen, sonra 1935’te 23 Nisan Millî Bayramı’yla birleştirilen Hâkimiyet-i Milliye Bayramı ile Himaye-i Etfal Cemiyeti’nin (Çocuk Esirgeme Kurumu) 1927’de duyurduğu; ve ilki Atatürk’ün korumasında düzenlenen 23 Nisan Çocuk Bayramı’nın kendiliğinden birleşmesiyle oluştu. 1980 darbesi döneminde Millî Güvenlik Konseyi bu bayrama resmi olarak “23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı” adını verdi.

Hakimiyet-i Milliye Bayramı (önceleri 1 Kasım, sonra 23 Nisan), saltanatın kaldırılışının ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunu gerçekleştiren TBMM’nin açılışının egemenliği padişahtan alıp halka vermesini kutlamak amacını taşırken, Çocuk Bayramı savaş sırasında yetim ve öksüz kalan yoksul çocukların bir ilkyaz şenliği ortamında sevindirmek amacını taşıyordu. UNESCO’nun 1979’u Çocuk Yılı olarak duyurmasının ardından, TRT, Uluslararası 23 Nisan Çocuk Şenliği’ni başlatarak, bayramı uluslararası düzeye taşıdı. Günümüzde bayrama birçok ülkeden çocuklar katılmakta, çeşitli gösteriler hazırlanmakta, okullarda törenler ve çeşitli etkinlikler düzenlenmektedir. Ayrıca 1933’te Atatürk’le başlayan çocukları makama kabul etme geleneği günümüzde çocukların kısa süreliğine devlet kurumlarının başındaki memurların yerine geçmesi biçiminde sürmektedir.

23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı kutlu olsun!

Bizim Anadolu / 23 Nisan 2019